ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΤΖΗΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ - ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΠΟΝΤΟΥ - "ΕΞΙΣΤΟΡΟΥΝ & ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ"

        

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι.ΧΑΤΖΗΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ 

ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΠΟΝΤΟΥ
"ΕΞΙΣΤΟΡΟΥΝ & ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ"

  Βιβλιοπαρουσίαση από τον Βασίλη Κωνσταντινίδη.

(Μέλος της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών).

     Απαγγελία ποιημάτων Αντιγόνη Ιωαννίδου.

Η παρουσίαση έγινε με την απαγγελία των ποιημάτων:

·       Ακρίτας όντας έλαμνεν

·       Του Ηλ' το κάστρεν

·       -Ο Αιχμάλωτον.

Και την απόδοση των ποιημάτων από την χορωδία της  Ένωσης Ποντίων Αργυρούπολης Αττικής:

·       Ο Γιάννες ο Μονόγιαννες.

·       Του Ηλ' το κάστρεν.

·       Το Αητέντς επεριπέτανεν.

Η προσωπικότητα του συγγραφέα.

Ο Τόπος, ο Χρόνος και οι Συνθήκες γεννούν το Γεγονός.

Ο Γεώργιος Χατζηελευθερίου είναι ένας πολύμορφος λαϊκός λαογράφος, που έχει όμως ακαδημαϊκή επιτηδειότητα και αφιέρωσε την ζωή του στη διατήρηση και τη διάδοση του Ποντιακού Πολιτισμού. Γαλουχημένος από μικρός από τους γονείς του στον χορό, την ποίηση και την ψυχή του Πόντου (δοτικότητα, αντοχή, δημιουργία), μοιραία κατέληξε στην ασχολία του και με τα κάστρα της φυλής του. Δεν είναι τυχαίο σήμερα που ο παγερός αέρας της "ανάπτυξης" και της "εξέλιξης"  σαρώνει τα πάντα, να έχουμε την ανάγκη του θησαυρού της παράδοσης  μας που είναι κρυμμένος στα  κάστρα. Των κάστρων της Ψυχής μας και του Πολιτισμού μας…

Ο συγγραφέας του πονήματος αυτού δεν είναι μόνο ένας απλός καταγραφέας ή ερευνητής. Είναι ταυτόχρονα ποιητής της εικόνας, μιας και οι περιγραφές του σε πολλά σημεία ξετυλίγονται μπροστά στην ανάγνωση σαν ταινία, είναι περιηγητής, εφ' όσον και ο ίδιος περιηγήθηκε στους τόπους της ψυχής του. Εκεί που ανήκει. Στον Πόντο. Είναι και συντάκτης κωδίκων, που κωδικοποιεί στον ανυποψίαστο μελετητή τις ομοιότητες και τις διαφορές των παραλλαγών των δημωδών ποιημάτων σε όλο τον Ελληνικό κόσμο. Είναι σκηνοθέτης μα συνάμα και ηθοποιός, μιας και ποιεί ήθος με το πόνημά του. Είναι φιλόλογος και μουσικός. Χορευτής και ακροατής αντάμα. Αναδεικνύει όχι στείρα και άτεχνα τα δημώδη τραγούδια του Πόντου αλλά τα συνδέει και με τις αιτίες γένεσης τους. Είναι αλιέας μαργαριταριών που τα ανασύρει από τον ωκεανό της Πολιτιστικής μας παράδοσης.

Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα ακριτικά δημώδη μιας και ο ίδιος είναι και αυτός Ακρίτας, που ενώ εργάζεται για βιοπορισμό εντούτοις φυλάει τα άγια της Παράδοσής του. Ακρίτας όντας έλαμνεν.... Βέβαια όλα αυτά δεν θα ήταν κατορθωτά, αν δεν έβρισκε την σύντροφο της ζωής του και μάνα των παιδιών του, που τον θαυμάζει και τον περιποιείται κρυμμένη πάντα δίπλα του, σαν την επιτομή του ανιδιοτελούς, αξιαγάπητου, αθόρυβου, ουσιαστικού και αγόγγυστου ανθρώπου, είδος που έχει εξαλειφθεί στην εποχή μας. Οι πιο σημαντικοί άνθρωποι είναι δίπλα μας, αυτοί της καθημερινότητας. Η Ευγενία είναι η πριγκίπισσα του κάστρου του, ο εμπνευστής του και το στήριγμά του. Η σύντροφος στα ταξίδια του. Τα νοερά και τα πραγματικά. Ο Ακρίτας μας όμως φροντίζει ώστε και ο σπόρος του να φυτρώσει στον Ποντιακό πολιτισμό. Μετά τα παιδιά του σειρά έχουν τα εγγόνια του.

Εισαγωγή

          Ο Ελληνισμός από αρχαιοτάτων χρόνων πρωτοκατοίκησε σε περιοχές που του πρόσφεραν κάλυψη από τους εχθρούς του και την δυνατότητα της επόπτευσης της γύρω περιοχής. Μοιραία στράφηκε σε θέσεις που λειτουργούσαν σαν οχυρά. Αργότερα εξέλιξε τις κατοικίες ή τους ναούς του σε ακροπόλεις ή κάστρα όπως οι Μυκήνες, η Ακρόπολη, η Ακροκόρινθος, η Τίρυνθα. Μιας και ανέκαθεν ο ελλαδικός χώρος συμπεριλαμβανομένου και του Ιωνικού της Μικράς Ασίας ήταν το όριο του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού και πέρασμα για την Ασία και την Αφρική πολλαπλοί επίδοξοι εισβολείς επιθύμησαν να τον καταλάβουν. Έτσι δημιουργήθηκαν και τα κάστρα της Βυζαντινής και Μεσαιωνικής εποχής πολλές φορές πάνω στις ίδιες αρχαίες θέσεις. Ένα πλήθος δοξασιών, παραδόσεων, θρύλων και ιστορικών γεγονότων συνδέονται με αυτά. Ο πλούτος της Ποντιακής παράδοσης είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό.

Ο Ακριτικός Κύκλος

         Στο βιβλίο του στον πρόλογο  εμφανίζονται μια σειρά από ξένουι και Έλληνες ερευνητές και λαογράφοι που τονίζουν την σημαντικότητα του δημώδους ελληνικού άσματος, σαν τον Παλαμά που δηλώνει ότι "τίποτα το δημοτικότερο από τα ομηρικά ποιήματα και τίποτα ομηρικότερο από τα δημοτικά τραγούδια μας".

Η συνέχεια της ελληνικής γλώσσας δεν αποδεικνύεται μόνο από την ομοιότητα της Ποντιακής διαλέκτου με την αρχαία Ιωνική, αλλά και με τις εικοσιπέντε παραλλαγές του τραγουδιού "Το κάστρο της Ωριάς" ή "Του Ηλ' το Κάστρεν"  που συναντώνται στην ποντιακή αλλά και  σε όλες τις κοινότητες του Ελληνισμού. Αποδεικνύει ταυτόχρονα την ανθεκτικότητα της ελληνική φυλής στο πέρασμα των χιλιετηρίδων, μιας και ο Ελληνισμός είναι πάντα μαχόμενος απέναντι σε ανθρώπους και στη φύση. Πολλοί από τους στίχους των Ποντιακών δημωδών παραδοσιακών τραγουδιών εκφράζουν οικουμενικά ιδεώδη και τον ψυχισμό της ποντιακής ψυχής και αποκαλύπτουν ιστορικές αλήθειες. Στη τρίχας το γεφύρι ο μάστορας δίνει την προτεραιότητα στα μέλη της πατρογονικής οικογένειας από την αγαπημένη του. Ένα ποίημα που αποδίδεται μοναδικά από την Κυπριακή χορωδία.

Το συγκλονιστικότερο όμως όλων των δημωδών είναι το «Πάρθεν η Ρωμανία» που αποτυπώνει την Άλωση της Πόλης αλλά και ταυτόχρονα δίνει το μήνυμα της Ανάστασης του Γένους. Το μεγαλείο του θρήνου και η ελπίδα της Ανάστασης του Γένους επιχειρήθηκε από  πολλούς μουσικούς και τραγουδιστές, όμως εμείς προτείνουμε την απόδοση του από τον Χρήστο Κεμανατζίδη χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υστερεί οποιαδήποτε άλλη.

          

Στους στίχους του τραγουδιού "Του Ηλ' το κάστρεν" οι λαϊκοί ραψωδοί εξυμνούν τους ήρωες που έδρασαν πριν και μετά την μάχη του Ματζικέρτ, όπου πιστοποιήθηκε και η κάθοδος των μογγολικών φύλων στην Μικρά Ασία. Ο Διγενής, ο Αλέξιος, ο Ανδρόνικος, ο Αρμούρης, ο Βάρδας Φωκάς, ο Γαβράς ο Κωνσταντίνος, ο Δούκας, ο Κωνσταντής, ο Νικηφόρος, ο Πορφύρης, ο Τσιμισκής είναι οι Άγιοι του Ελληνισμού. Είναι όμως κομμάτι όλου του Ελληνισμού που αντιστέκεται διαχρονικά, σαν  τον Ηρακλή, τον Αλέξανδρο, τον Αχιλλέα των αρχαίων χρόνων. Ο γιός του Αμηρά της Συρίας Αμούρ, τελευταίου γιού του Δούκα Ιωάννου του Χρυσόχειρου και της Ειρήνης, κόρης του Ανδρόνικου Δούκα. Ο Βασίλειος Διγενής ( από την ένωση των δύο γενεών του Ανδρόνικου και του Ιωάννου Χρυσόχειρου) σκοτώθηκε σε μάχες εναντίων των Αράβων στις κλεισούρες του Ταύρου. Ο θρύλος του Διγενή δεν έχει  συγκεκριμένη πατρίδα. Είναι Οικουμενικός. Τον βρίσκουμε να τραγουδιέται στην Κύπρο, στην Κρήτη, στον Πόντο, στην Καππαδοκία, στον Ευφράτη. Είναι τμήμα της βυζαντινής περιόδου αν αποδεχθούμε την κατηγοριοποίηση της ποίησης του δημοτικού τραγουδιού σε όλο το πέρασμα του χρόνου, όπως προτείνεται από μελετητές.

Περίοδοι Ελληνικού δημοτικού τραγουδιού:

Πρώτη περίοδος: της Αρχαίας Ελλάδας (4ος π. Χ. αιώνας).

Δεύτερη περίοδος: Βυζαντινή με ακριτικά άσματα (8ος μ. Χ. - 14ος μ. Χ. αιώνας).

Κατά τη Γιώτα Ιωακειμίδου

«… Τα ακριτικά τραγούδια είναι από τα παλιότερα δημοτικά μας τραγούδια. Η δημιουργία τους οφείλεται στις συνθήκες που επικρατούσαν στα ανατολικά σύνορα ( Της Ρωμανίας, δηλ. της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ), από τον 8^οέως και τον 11^ο αιώνα. Η Αυτοκρατορία για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις ληστρικές επιδρομές των Αράβων εμπιστεύτηκε τη φρούρηση των συνόρων (άκρα) στους ακρίτες. Σαν αντάλλαγμα τους παραχώρησε μεγάλες εκτάσεις στις περιοχές κοντά στον Ευφράτη, Ταύρο και Αντίταυρο να τις καλλιεργούν χωρίς να πληρώνουν κανέναν φόρο, αλλά είχαν την υποχρέωση να αποκρούουν τις επιθέσεις των εχθρών.

Οι ακρίτες ζούσαν σε διαρκή πολεμική ετοιμότητα μετατρέποντας τις επαρχίες τους σε στρατόπεδα. Ασχολούνταν ακόμη με το κυνήγι, τις πολεμικές τέχνες και γυμνάζονταν.

Τα κατορθώματά τους υμνήθηκαν από μια ειδική κατηγορία δημοτικών τραγουδιών, τα ακριτικά τραγούδια. Η γόνιμη λαϊκή φαντασία έδωσε στα κατορθώματά τους υπερφυσικές διαστάσεις. Έφτασαν σε μας με την προφορική παράδοση  και απλώθηκαν από τον Πόντο, Καππαδοκία, Ήπειρο, Ιόνια νησιά, Κρήτη και Κύπρο, σε όλο τον Ελληνισμό.

Τα αρχαιοπρεπέστερα όλων είναι τα Ποντιακά, της Καππαδοκίας και της Κύπρου. Οι ήρωες των Ποντιακών ασμάτων δεν είναι κοινοί θνητοί, λέγονται δράκοι, ανδρειωμένοι, Έλλενοι. Έχουν υπερφυσικές δυνάμεις και τα βάζουν ακόμα και με τον Χάρο.»

Τρίτη περίοδος: Κρητική Αναγέννηση (15ος-18ος αιώνας).

Τέταρτη περίοδος: Δημοτικό τραγούδι (18ος-19ος αιώνας).

Πέμπτη περίοδος: Αστικό τραγούδι - Ρεμπέτικο (19ος - αρχές 20ου αιώνα).

Έκτη περίοδος: Νεότερη περίοδος (μέσα 20ου αιώνα - σήμερα).

        

Το τρίπτυχο Οικογένεια –Κοινωνία -Έθνος είναι ο κορμός των ιδανικών των Ακριτών (μήπως πρέπει σήμερα να αποδεχθούμε τα ίδια ιδανικά?). Μέσα από τα ακριτικά τραγούδια γίνεται γνωστός και οι υποχρεώσεις αυτών των λαϊκών φρουρών: Η φρούρηση των συνόρων, η καταδίωξη των εσωτερικών ληστών, η συνοδεία των στρατηγών και των αυτοκρατόρων στις περιοδείες τους. Είναι οι πρόγονοι των Αρματωλών και των Κεφτών του ΄21. Ο συγγραφέας ασχολείται μέσω των ποιημάτων και των παραλλαγών τους στις διάφορες περιοχές του Ελληνισμού με τη σύνδεση του μύθου με την πραγματικότητα. Κυρίως όμως τη σύνδεση των ηρώων του Ελληνισμού με τα δημώδη άσματα. Πολλά τραγούδια αναφέρονται με ένα μυστικό και κωδικοποιημένο μήνυμα σε υπαρκτούς ήρωες. Έτσι ο Γιάννες ο Μονόγιαννες αποδίδεται στον αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή. Γίνεται επεξεργασία του ποιητικού μέτρου (ιαμβικό στα περισσότερα), αναφορά σε απόψεις φιλοσόφων και μουσικολόγων, επεξήγηση της τεχνικής των στίχων (π.χ. ομοιοκαταληξία), καθώς και τις "πατρίδες"  των διαφόρων ακριτικών τραγουδιών.

         Στο δεύτερο μέρος ο λαογράφος-συγγραφέας περιηγείται ιστορικά την περιοχή του Πόντου, αναφέρεται στου ερευνητές και εξαντλεί τα ακριτικά τραγούδια της περιοχής σε ανάλυση. Τα ακριτικά τραγούδια φαίνεται ότι οριοθετούνται στη λήξη του 12ου αιώνα έως τις αρχές του 13ου αιώνα. Η άλωση της Τραπεζούντας θα αποτελειώσει αυτό τον κύκλο των υπέροχων ασμάτων. Μα τότε πώς σώζονται; Μέσω της παράδοσης μεταφερόμενης από στόμα σε στόμα και της «καλομάνας» (δηλαδή της γιαγιάς) διασώθηκε αυτός ο μοναδικός θησαυρός της Ρωμιοσύνης. Ο συγγραφέας είχε την τύχη από την δική του καλομάνα να ακούσει τα δημώδη τραγούδια του Πόντου. Τα κατηγοριοποιεί σε χρονικά διαστήματα: Από τον 8ο έως μέσα του 15ου αιώνα. Μέσα του 15ου έως τα μέσα του 19ου αιώνα και από το 1922/23 έως τις μέρες μας.  Αφού καταγράψει τα ακριτικά άσματα του Πόντου και τις παραλλαγές τους, επεκτείνεται στα κοινά χαρακτηριστικά των ακριτικών ασμάτων όλου του Ελληνισμού, στις κοινές ιδιότητες των Ακριτών, ακόμα και στις παραλλαγές του θρύλου του Διγενή Ακρίτα σε άλλους λαούς: Άραβες, Πέρσες, Αρμένιοι, Κούρδοι, Σέρβοι, αλλά και Ρώσοι, Γάλλοι, Γερμανοί έχουν ήρωες επηρεασμένους από το έπος του Διγενή. Εκείνο όμως το ακριτικό τραγούδι που περιγράφει την Άλωση της Πόλης και το θρήνο του Ελληνισμού είναι το ‘Πάρθεν η Ρωμανία’.

Το όνομα της Ρωμανίας είναι συνυφασμένο με την ιστορία του Πόντου, όσο και τον πολιτισμό του και τη λογοτεχνία ειδικότερα. Ποια ήταν όμως η Ρωμανία; Ο αείμνηστος καθηγητής Θεολογίας του Α.Π.Θ. Ιωάννης Ρωμανίδης , στο έργο του «ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» (Εκδόσεις Πουρνάρα 1975) γράφει:

«Ρωμανία ήταν το όνομα της ενιαίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη-Νέα Ρώμη. Ιστορικώς ουδέποτε διακρίνεται η λεγόμενη «Βυζαντινή Αυτοκρατορία» από την «Ρωμαϊκήν Αυτοκρατορίαν» . Οι πρόγονοί μας εγνώριζαν μόνον ότι ήσαν πολίται του κράτους με το όνομα Ρωμανία και ότι το κράτος αυτό εις τα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου εξετείνετο εις ολόκληρον τον μεσόγειον χώρον που σήμερον καλύπτει την Αγγλίαν, Πορτογαλίαν, Ισπανίαν, Γαλλίαν, Ελβετίαν, Ιταλίαν, Αυστρίαν, τα Βαλκάνια, την Βόρειον Αφρικήν, τον Λίβανον, την Συρίαν, την Τουρκίαν, τας ρωσικάς παραλίας του Ευξείνου Πόντου».

Άρα οι κάτοικοι του Χριστιανικού Πόντου έχουν την συνείδηση ότι είναι πολίτες ενός τεράστιου κράτους που αποκαλείται Ρωμανία.

         Στο τρίτο μέρος του βιβλίου ο λαογράφος γίνεται περιηγητής. Περιηγείται τα κάστρα της Πελοποννήσου (Μεθώνη, Ρίο, Καρύταινα, Πάτρα, Κορώνη, Μονεμβασιά) της Πόλης, της Θεσσαλονίκης, και καταγράφει όλα τα γνωστά, σημαντικά και ασήμαντα κάστρα της Ελλάδας, τοποθετώντας τα στο ιστορικό γίγνεσθαι. Εκεί όμως που οι πληροφορίες του είναι πραγματικά θησαυρός είναι οι αναφορές του στα κάστρα του Πόντου: της Κασταμονής, της Τραπεζούντας, του Καρς, του Αρνταχάν, της Κόρης και του Ζιλ στη Ριζούντα, του Ερζερούμ, της Παϊπούρτης, της Αργυρούπολης και των Παραλίων της Μαύρης Θάλασσας.

Κατά τον Γ. Σουμελίδη σε 19 ακριτικά άσματα αναφέρεται το όνομα Κάστρον, δείγμα το πόσο πολύ συνδέονται οι ακρίτες με την υπεράσπιση των κάστρων. Απ' όλα όμως τα κάστρα ξεχωρίζει ο ύμνος του "Ηλ' το Κάστρον", που δεν αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο αλλά σ' όποιο ήταν απόρθητο. Αντίστοιχα με τις παραλλαγές του μητροπολιτικού χώρου του "Κάστρου της Ωριάς". Η Αργυρούπολη και τα χωριά της ειδικά είχαν περιφερειακά κάστρα, που προστάτευαν εκτός από τα περάσματα και τον ορυκτό πλούτο της περιοχής.

         Στο τέταρτο μέρος ο ερευνητής γίνεται ποιητής και μουσικός. Αναλύει και συγκρίνει τις παραλλαγές του Κάστρου της Ωριάς (Ωραίας) και του Ηλ' Κάστρεν στις περιοχές του Ελληνισμού με συνοδεία από  βυζαντινές και ευρωπαϊκές νότες και τον αντίστοιχο χορό που την αντιπροσωπεύει. Τονίζει την σημαντική παρατήρηση ότι το πραγματικό κάστρο της Ωριάς δεν γνωρίζει κανείς που και ποιό είναι. Η λαϊκή μούσα θεωρεί όμως ότι είναι το κάθε περήφανο κάστρο των Ελλήνων, που έπεσε στα χέρια των Τούρκων ή των Σαρακηνών με δολιότητα. Ο θησαυρός αυτού του κεφαλαίου είναι ανεκτίμητος. Δίνονται από τον συγγραφέα παρατηρήσεις στα δημώδη άσματα ικανές να καθοδηγήσουν και τον πιο απαιτητικό μουσικό ερευνητή.

         Στο πέμπτο μέρος ο λαογράφος ασχολείται αποκλειστικά με δέκα κάστρα του Πόντου που συνδέονται με ιστορήματα και στιχουργήματα δίνοντας και πληροφορίες γι αυτά.

Τα δέκα Κάστρα του Πόντου που συνοδεύονται με ιστορήματα και στιχουργήματα είναι:

          1.   Το Κάστρο Ζιλ Καλέ της Ριζούντας

      2.   Τη Γουδουλάς ο Κάστρεν στο Σταυρίν

      3.   Το Κάστρο της Άτρας

          4.   Το Κάστρο της Λευκόπετρας στη Χεροίαννα

      5.   Το Κάστρο της Ωριάς στη Κορδύλη Τραπεζούντας (Ακτσά Καλέ)

      6.   Το Κάστρο της Γλούβενας στη Κρώμνη

      7.   Το Παλαιόκαστρο της Ματσούκας

      8.   Το Κάστρο-φρούριο Μαυρόκαστρον Νικόπολης

      9.   Το Κάστρο Μποζούκ Καλέ στα Κοτύωρα

      10.   Το Κάστρο της Κοπέλας Κιζ Καλεσί ή Ασάρ Καλέ της Πάφρας

Στο κλείσιμο του βιβλίου του ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον οικείο ενικό επηρεασμένος από την αμεσότητα του στοιχείου που τον αντιπροσωπεύει. Την δοτικότητα της ποντιακής ψυχής. Εκφράζει τις ευχαριστίες του σε αυτούς που τον βοήθησαν στη συγγραφή του πονήματος του. Είναι γόνος και συνεχιστής μιας πολιτιστικής κληρονομιάς των Τραντέλλενων που επιθυμεί να αφήσει τις μνήμες του και το πόνημα του στους αγέννητους συνεχιστές του Πολιτισμού του. Συνεπώς, δεν είναι παράξενο που στο κλείσιμο του βιβλίου του ασχολείται με τα πιο λυρικά και συνάμα ηρωικά άσματα της φυλής του. "Το Αητέντς επεριπέτανεν", το "Ακρίτας όντας έλαμνεν", "ο Αιχμάλωτον", "Τη Τρίχας το γεφύριν". Στο "ο Αιχμάλωτον" μάλιστα περιγράφεται η "αφαίμαξη" των Ελληνοπαίδων μέσω του των εξισλαμισμών, αλλά και  η μνήμη της καταγωγής των γενίτσαρων. Μερικοί από τους σύγχρονους θεράποντες της τέχνης ενσωματώνουν με μοναδικό τρόπο δημώδη παραδοσιακά τραγούδια του Πόντου στις ταινίες τους. Έτσι ο Σταυραετός Μάνος Κατράκης χορεύει κατά παραγγελία του Θόδωρου Αγγελόπουλου το "Σεράντα μήλα κόκκινα", στα μνήματα, εκεί που συναντιέται η ζωή με το θάνατο το φως με το σκοτάδι, στο "Ταξίδι στα Κύθηρα" ή ο Πυρρίχιος χορός που παρουσιάσθηκε σε όλο τον κόσμο σαν ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

Στο τέλος ο συγγραφέας διάβασε το ποίημα του κατά τον τύπο των Ακριτικών Ασμάτων του Πόντου που εκφράζει και την παρακαταθήκη του στις επόμενες γενιές.

ΗΛΙΟΚΑΣΤΡΟΝ ΑΚΡΙΤΩΝ

Τ’ Ήλ’ το Κάστρον, Αγαρηνέ, π ‘έρθες για να κουρσεύσα,

Απάν’ σ’ αιώνων κόκαλα Τραντέλλενων εχτίεν.

Ποτίουν τα θεμέλια θε με γαίμαν και με δάκρια

για τ’ ατό έν’ και άπαρτον και πάντα στέκ’ ολόρθα,

αλύγιστον κι ανίκετο , τη λευτεριάς ασπίδα.

Ηλέκαστρον παντέμορφον , Θεοστερεωμένον,

Δρακέλλενες κρατούν ατό, Ρωμαίικα παλικάρια,

Ακρίτες κι Ακριτόπουλα, Παντέλλενες Ακρίτες.

Ανδρόνικον ο Σερασκέρτς κι ο Πόρφυρας ‘ς σο γιάν’ ατ’

Ο Διγενής ο δίγοργον κι ο Γαβροκωνσταντίνον

Ο Γιάννες  ο Μονόγιαννες κι οπίσ’ ν ατ’ οι Φωκάδες,

ο Ξάντινον , ο πάντεινον, ας ούλτς αγαπεμένος,

έμπρα ας σα Ακριτόπουλα ο Μικροκωνσταντίνον.

Ούλ’ ετουν κοσμολάλετοι και κοσμοφωτοδότες.

Τα έργατά τουν θαμαστά, χαράς ανθοφορία,

Ανθόκλαδα κι αγιάσματα, χαρά Θεού ‘ς σον κόσμον!

         Γιώργο Χατζηελευθερίου για το τόλμημά σου να μας εκθέσεις τον θησαυρό των ακριτικών και δημωδών ασμάτων στο έργο σου, το Κοινό των Ποντίων σε ευγνωμονεί.

Βασίλης Κωνσταντινίδης.

Αντιγόνη Ιωαννίδου.

(Από την ιστοσελίδα του Βασίλη Κωνσταντινίδη "Κερατσινιώτη" 
https://vkonsta.blogspot.com/2018/09/blog-post_19.html?m=1&fbclid=IwAR3_IHKKyA4cGtVadp1pgXvwLfxIptUQCyVHvPno61jt764M6bcYOunYMiY

Υλικο απο την παρουσιαση του βιβλιου

Radio Trapezounta Boston Dedicated to the Musical Traditions of Hellenic Pontos Radio Trapezounta Boston on Social Media: 🔴https://www.radiotrapezounta.com 🔴http://www.trapezounta.com 🔴https://tunein.com/radio/Radio-Trapezounta-Boston-s301498/ 🔴https://www.facebook.com/radiotrapezounta/ 🔴https://twitter.com/trapezounta 🔴https://www.instagram.com/iapaz/ 🔴https://www.pinterest.com/radiotrapezount/ 🔴https://www.youtube.com/apazogli 🔴https://plus.google.com/+JohnApazidis

Μichalis Charalambidis - The Pontian Question in the United Nations

Μichalis Charalambidis

The Pontian Question in the United Nations 

book review by Theofanis Malkidis Ph. D., Democritus University of Thrace, Greece

Μιχάλης Χαραλαμπίδης

The Pontian Question in the United Nations 

(Το Ποντιακό ζήτημα στα Ηνωμένα Έθνη)

κριτική από τον Θεοφάνης Μαλκίδης. Λέκτορας Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

(άρθρο από την σελίδα www.trapezounta.com - 1η δημοσίευση 03 Αυγούστου 2004)


Pontian Society of Thessaloniki «Euxinos Leschi»- International League for the Rights and the Liberation of Peoples. Athens 2004 p. 183.

Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης- Διεθνής Ένωση για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών. Αθήνα 2004 σελ.183.

This exceptional aesthetics book which circulated in the English language, includes all the interventions of writer for the Pontian question in the United Nations. The M. Charalambidis ringleader of recognition of genocide of Greeks of Pontos from the Greek Parliament, that in 1994 it established with law the 19th of May as day of memory, it assembled the texts that deposited in the Economic and Social Council of UN, that recommend original contribution in the affair of internationalisation of genocide and more generally in the Pontian question (kryptochristinians in Turkey, re-establishment of Pontians inhabitants from the t. USSR - Romania , etc ). Apart from historical importance texts to the UN which accepted the Organism in 1998, in 2002 and in 2004 - in the book is included also French, Spanish, Turkish, and the Russian translation – the writer mentions his interventions in the Organisation for the Security and the Cooperation in Europe , what became in 1998 ( included their Turkish and Russian translation). Still in the book are included the speeches of writer in international Congresses and events in Europe, in the USA and Greece for the question of internationalisation of genocide of Greeks of Pontos, the recognition of the 19 is May from the governor of New York G. Patakis, the Universal Declaration of the Rights of Peoples ( Algiers 1976), while very useful it is also proved chronicle the historical course of Pont's inhabitants. The publication with his texts of Μ. Charalambidis, first who is related with the internationalisation of Pontian question constitutes a important make so much for the Pontians inhabitants what for all the Greeks. Initially for the Pontians inhabitants, it constitutes honour for them after a historical association as Pontian Society of Thessaloniki «Euxinos Leschi» it plays a leading part in the publication proving that the Pontians exceeds their usual pastime with the dance and the song, intervening substantially in the promotion of their affair . At the same time the book constitutes for all the Greeks a proof for how it can exist action of society of citizens through real not governmental organisations as International League for the Rights and the Liberation of People, which contributes in the questions of defence of human rights and in the recognition of suppressed crimes. Finally, the volume can constitute driver for the Pontians lives in the abroad and mainly in the USA, Canada, Australia, that front in the negligence and delay of internationalisation of their affair from the Ηellenic state, they can with base this book undertake initiatives to the governments of their countries of stay. The recognition of the 19th May from the governor of New York -and New Jersey ( USA), from the city of Toronto (Canada) with the existence of monument of genocide, from cities of Australia, shows what the Pontians can accomplish.


Ο εξαιρετικής αισθητικής αυτό τόμος ο οποίος κυκλοφόρησε στην αγγλική γλώσσα, περιλαμβάνει όλες τις παρεμβάσεις του συγγραφέα για το Ποντιακό ζήτημα στα Ηνωμένα Έθνη. Ο Μ. Χαραλαμπίδης πρωτεργάτης της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου από τη Βουλή των Ελλήνων, η οποία το 1994 θέσπισε με νόμο την 19ηΜαΐου ως ημέρας μνήμης, συγκέντρωσε τα κείμενα που κατέθεσε στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), τα οποία συνιστούν πρωτότυπη συμβολή στην υπόθεση διεθνοποίησης της γενοκτονίας και γενικότερα στο Ποντιακό ζήτημα (Ποντιόφωνοι -κρυπτοχριστιανοί στην Τουρκία, αποκατάσταση των Ποντίων από την τ. ΕΣΣΔ- Ρωμανία, κ.ά ). Εκτός από τα ιστορικής σημασίας κείμενα προς τον ΟΗΕ τα οποία δέχτηκε ο Οργανισμός το 1998, το 2002 και το 2004 - στο βιβλίο περιλαμβάνεται και η γαλλική, ισπανική, τουρκική, και η ρωσική μετάφραση – ο συγγραφέας παραθέτει τις παρεμβάσεις του στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, οι οποίες έγιναν το 1998 (εδώ συμπεριλαμβάνεται η τουρκική και η ρωσική τους μετάφραση). Ακόμη στον τόμο συμπεριλαμβάνονται οι ομιλίες του συγγραφέα σε διεθνή Συνέδρια και εκδηλώσεις στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ και την Ελλάδα για το ζήτημα της διεθνοποίησης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, η αναγνώριση της 19ης Μαΐου από τον κυβερνήτη της Νέας Υόρκης Τ. Πατάκις, η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων Λαών (Αλγέρι 1976), ενώ πολύ χρήσιμο αποδεικνύεται και το χρονικό της ιστορικής πορείας των Ποντίων.

Η έκδοση με τα κείμενα του Μ. Χαραλαμπίδη, η πρώτη η οποία σχετίζεται με τη διεθνοποίηση του Ποντιακού ζητήματος αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός τόσο για τους Ποντίους όσο και για όλους τους Έλληνες. Αρχικώς για τους Ποντίους, συν τοις άλλοις, αποτελεί τιμή για αυτούς αφού ένα ιστορικό σωματείο όπως αυτό της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης πρωτοστατεί στην έκδοση αποδεικνύοντας ότι ο Ποντιακός Ελληνισμός υπερβαίνει τη συνήθη ενασχόλησή του με το χορό και το τραγούδι, παρεμβαίνοντας ουσιαστικά στην προώθηση της υπόθεσής τους. Παράλληλα το βιβλίο αποτελεί για όλους τους Έλληνες μία απόδειξη για το πώς μπορεί να υπάρξει δράση της κοινωνίας των πολιτών μέσα από πραγματικές μη κυβερνητικές οργανώσεις σαν τη Διεθνή Ένωση για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών, η οποία με τα παραρτήματά της σε όλον τον κόσμο συμβάλλει στα ζητήματα της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην αναγνώριση αποσιωπημένων εγκλημάτων.

Τέλος, ο τόμος μπορεί να αποτελέσει οδηγό για τους Πόντιους που ζουν στο εξωτερικό και κυρίως στις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία, οι οποίοι μπροστά στην ολιγωρία και καθυστέρηση διεθνοποίησης της υπόθεσής τους από το ελλαδικό κράτος, μπορούν με βάση αυτό να αναλάβουν πρωτοβουλίες προς τις κυβερνήσεις των χωρών διαμονής τους. Η αναγνώριση της 19ης Μαίου από την κυβερνήτη της Νέας Υόρκης ( και της Νέας Υερσέης) των ΗΠΑ, από την πόλη του Τορόντο του Καναδά με την ύπαρξη του μνημείου της γενοκτονίας, από πόλεις της Αυστραλίας, δείχνει τι μπορούν να καταφέρουν οι Πόντιοι του εξωτερικού.

Ο ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΧΑΨΙΑΔΗΣ, "ΠΟΝΤΟΥ ΑΝΑΘΡΕΜΜΑΝ"

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΛΕΥΤΕΡΗ ΧΑΨΙΑΔΗ

Lefteris Hapsiadis (Λευτέρης Χαψιάδης, born October 23, 1953) is a distinguished contemporary Greek lyrics author, a poet and a writer of novels. In the last thirty years he has written various poems, three novels and also lyrics for 525 songs (registered with AEPI) in the contemporary Greek rebetika, laïka (pop music) and elafra (light music) genres. He has collaborated with various music composers, and has occasionally worked as a record producer. Among those, he has often worked with Christos Nikolopoulos with whom he has had a number of popular records (including Μία είναι η ουσία - One matter counts, and Κάποια, κάπου, κάποτε - Some woman, somewhere, sometime). Together they also created and produced a CD with 12 songs (December 1986), for which they were able to assemble together 11 popular Greek performers, including Giorgos Dalaras, Haris Alexiou, Stratos Dionysiou, Giannis Parios, and Manolis Mitsias. Nikolopoulos performed one of the songs in the CD as well, his first public singing performance ever. The CD was launched as "Τραγούδια για τους φίλους μου" - Songs for my friends. Other quite well known performers of Hapsiadis pop songs were Stelios Kazantzidis, Glykeria and Manolis Aggelopoulos.

Lefteris Hapsiadis was born in October 1953 in Feres, and lived during his early life in Koila, both agglomerations located in the Greek Prefecture (Νομός) of Evros. This is the most north-eastern region of Greece, bordering with Turkey in the east, and with Bulgaria in the north. Hapsiadis refers to Koila as his "Paradise on Earth", and nowadays he spends a major part of his life there. His family origin is from Pontos; this is the area in the north of present day Turkey, along its Black Sea coast. To this day Hapsiadis has been loyal to his Pontos origins and he has often collaborated in various artistic initiatives to preserve the cultural heritage of the land of his ancestors. An example includes the production of three CD records in the Pontos dialect, performed by Kazantzidis and Xrysanthos (an authentic Pontos singer), in the late eighties, early nineties . Hapsiadis is fairly knowledgeable of the Pontos Greek dialect that he learned from his parents and grandmother in Koila.
  
Songs for my friends
(Tracks of the CD Τραγούδια για τους φίλους μου)
by Nikolopoulos and Hapsiadis, 1986

1. Μοιάζουμε (We resemble each other) with Manolis Mitsias
2. Αν τέλειωνε η ζωή (If life ended) with Stratos Dionysiou
3. Πως μπορεί (How is it possible) with Eleni Vitali
4. Ετσι σ'αγάπησα (I loved you this way) with Dionysis Theodosis
5. Φοβάμαι (I'm afraid) with Dimitra Galani
6. Κάποια, κάπου, κάποτε (Some woman, somewhere, some time) with Giorgos Dalaras
7. Καλύτερα ελεύθερος (Better be free) with Yannis Parios
8. Το διαβολάκι (Little devil) with Haris Alexiou
9. Τώρα που έφυγες (Now that you've gone away) with Litsa Diamanti
10. Οι δρόμοι τής ανατολής (The streets of the East) with Christos Nikolopoulos
11. Με χρώματα κι'αρώματα (With colors and odors) with Mary Vassou
12. Οταν χορεύεις μάτια μου (When you're dancing, my love) with Manolis Aggelopoulos

For the entire biography of Mr. Hapsiadis, 

please visit the Wikipedia page 

from which this biogrαphy is taken:

Lefteris Hapsiadis

Στα Χνάρια των Κομνηνών

Επιτρέψτε μου να σας προτείνω το καινούργιο βιβλίο της Μαρίας Μαυρίδου – Καλούδη με τίτλο «Στα Χνάρια των Κομνηνών», Εκδόσεις Ερωδιός. Είναι Ιστορικό Μυθιστόρημα, αφιερωμένο στους εκ Κερασούντας του Πόντου παππούδες της, διανθισμένο με ποντιακούς διαλόγους και αναφέρεται στον ξεριζωμό και την γενοκτονία των ποντίων, στα βάσανα τους και στην νέα αρχή που έκαναν, όσοι κατάφεραν να γλιτώσουν από την χατζάρα του τούρκου.
Ένα βιβλίο που ΟΛΟΙ πρέπει να διαβάσουμε και να στηρίξουμε.
Για να θυμούνται οι παλιοί, και να γνωρίζουν οι νέοι!
Η ΡΩΜΑΝΙΑ ΚΙ ΑΝ ΕΠΕΡΑΣΕ, ΑΝΘΕΙ ΚΑΙ ΦΕΡΕΙ ΚΙ ΑΛΛΟ…
Με εκτίμηση,
Όλγα Κοσμίδου,
Ακαδημαϊκός Δόκτωρ Ξένων Γλωσσών και Λογοτεχνιών

…Έσκυψες και με δέος γέμισες τη χούφτα σου
με χώμα από την αυλή σου.
Το έβαλες στο ποτισμένο από τα δάκρυά σου μαντίλι,
και το έκρυψες στον κόρφο σου,
στο μέρος της καρδιάς,
πεπεισμένος ότι έκρυψες ένα πουγκί ατόφιο χρυσάφι.

Γέμισες και τις τσέπες σου
με πέντε βούρας λεπτουκάρε όλο και όλο,
και τράβηξες για το δρόμο της προσφυγιάς.
Αργότερα, στα καινούργια χώματα,
ξετύλιξες το μαντίλι, το ξαναπότισες με δάκρυα και
το εναπόθεσες ευλαβικά στη γη.
Το χώμα στο φως του ήλιου λαμπύρισε, σαν χρυσάφι.
Το ανακάτεψες με την καινούργια σου πατρίδα
και το ζύμωσες με το απόσταγμα της ψυχής σου.
«Θα βυθίσω μια χούφτα φουντούκια που κατάφερα
και έφερα μαζί μου», μονολόγησες.
«Με μαγιά το χώμα της Πατρίδας μου,
θα βλαστήσουν, θα γίνουν δέντρο.
Όταν όμως το δέντρο βγάλει ρίζες βαθιές,
τότε θα έχω κι εγώ ριζώσει για πάντα εδώ.
Τότε θα μείνει για πάντα, μαρμαρωμένος ο βασιλιάς,! ».
Το δεντράκι μεγάλωσε και ρίζωσε βαθιά και
το πήρες απόφαση πως την πατρίδα σου,
ποτέ ξανά δε θα την έβλεπες.
Ύστερα, αρκετά νωρίς, ήρθε ο χάρος και σου έκανε το χατίρι να σε πάει εκεί που η ζωή δεν μπόρεσε.
Στην πολυαγαπημένη σου Κερασούντα.

Παππού, αναπαύσου εν ειρήνη.
Το δέντρο που φύτεψες άπλωσε ρίζες βαθιές
και πέταξε κλώνους πολλούς,
γιατί συνεχίζουμε να το ποτίζουμε εμείς, οι απόγονοί σου.


Μαρίας Μαυρίδου – Καλούδη, «Στα Χνάρια των Κομνηνών», Εκδόσεις Ερωδιός

Κεντρική διάθεση: Βιβλιοπωλείο Αριστοτέλειο
Ερμού 61
54623 Θεσσαλονίκη
Τηλέφωνο: 2310 282 782
Φαξ: 2310 240 331

Facebook Page